Getting behind on a garden blog is really not a good thing to do, especiall this time of year when everything is taking off. Normally it would be better to take one subject and treat it well. But instead, I dumped a bunch of photos onto the page and I'm going to address them in the order that they appear. That way I don't have to deal with all the "div" tags that pop up!

So the flower that is drawing people into the garden right now is one of those "Plants That Are Not Grown In Turkey," for whatever strange reason - Nicotiana alata or Jasmine tobacco. The garden centers in the US usually sell lots of small Nicotianas as bedding plants in various colors, but if you want fragrance, forget those and grow this one. Thought the seed is tiny, it develops amazingly quickly and is very easy to raise. It's usually offered as an annual, but if you are lucky enough live in a mild climate it will survive the winter and truly outdo itself the next year. Two years ago I watched one slowly rise from its already large rosette to around four feet, and branch out like a Christmas tree. During the height of its bloom, it produced a good 200 flowers at a time and the entire garden was redolent. I'm particularly fortunate in my present digs because the garden faces south and is backed with a high wall. This means that the south evening breeze carries the fragrance straight into the garden where it builds up and wafts up to the street; I smell the Nicotianas as I come in the gate. They aren't much to look at during the daytime I'm afraid, the flowers droop a little but by early evening they are opening up, and even before it gets dark, they begin pumping out the fragrance. It's a plant I'll never be without again if I can help it. It's especially impressive at late dusk, when the flowers seem to jump out at you.

Another Nicotiana I love is N. mutabilis. It's not fragrant but the medium-sized, black-ringed flowers have an amazing characteristic - they open white, fade to pink the second day, and dark pink on the third day before dropping. It's also a plant I'm sort of "proud" of because as far as I know, I was the one who got it into the horticultural trade. I saw it growing in pots in the University of Washington greenhouse, where it was being used in Nicotiana genetics experiments. I begged a little seed, grew it in my garden - where it proved to be an incredible hulk of a plant - and gave seed to my friend the late Stephen Antonow. He sent it to a nursery in England, and now you can find it by Googling it. All I really was, was a "vector," a plant I have more of a right to be proud of is the cross I made between it and N. alata above. It's always a bit of chance with crosses. What I wanted was a little better-behaved (read: less overbearing and floppy) plant with the same color-changing characteristics and fragrance as well. I got very lucky - the plant was well-behaved, the flowers showed hybrid vigor, color change and fragrance to boot, though not quite as powerful as N. alata. It is hardier than N. mutabilis as well; my old neighbor is still growing it 10 years later. And I'm not...but I did get some N. mutabilis seed and will make the cross again this summer if my seedlings make it!

Speaking of fragrance...if you are going to grow a plant to draw people into the garden, shouldn't you grow one to get rid of them as well? One of my favorite plants in the world is about to bloom, and I'm not looking forward to the neighbors' reactions when it does (well actually, I am, just a bit): Amorphophallus rivieri. A member of the Arum family which includes calla lilies and philodendrons, A. rivieri is a hulk of a plant that sends up what is technically a single leaf but looks like a small palm tree with a beautifully mottled trunk. But the real fun begins when it blooms - it is fly pollinated, and we all know what flies like. So does Amorphophallus, and the various species in the genus have flowers to suit the tastes of just about every dung/carrion/rotten fish loving insect. The flower bud rises slowly from the giant corm, then as it prepares to bloom, the growth rate increases dramatically; mine is growing over an inch a day now. It finally bursts open like an enormous calla lily gone horribly wrong, and emits an odor that will make your neighbors think you collect roadkill for a hobby. Mine is just a small one - the corm is probably about a foot in diameter now - so the flower won't be more than about a meter or so high, but larger plants can send up an inflorescence 8 or more feet tall, and the corm can weigh 30 pounds or more. A close relative of A. rivieri, also known as A. konjac, is Amorphophallus titanum, famous as the largest inflorescence in the world. A. rivieri can reach 8 feet but it's largely stem; A. titanum's enormous inflorescence is born on a stem only a foot or so in length; the rest is composed of its spathe and towering spadix which is the source of all the fun: it smells like rotten fish/urine, which is just what small carrion beetles love. A. titanum is not a plant that the average person can grow as a houseplant; the leaf alone grows up to 15 feet or so, is enormous, and it is not at all cold hardy. A blooming-size corm is also enormous. A. rivieri on the other hand is fairly easy as long as you can provide the heat it needs to prosper. In cool-summer areas it may survive the winter but emerging late, it won't have the time to put on size before frost, and will decline over time. Still I've seen it grow on for years as a foliage plant.

The mere mention of "comfrey" is enough to make many gardeners nervous, and having watched a friend's garden turn into a sea of comfrey, I can't blame them. Common comfrey (Symphytum officinalis) is not a plant to grow if you are going to be lazy - you have to make sure and cut off the flowers before they set seed, otherwise you will have it everywhere. We have Symphytum orientale here in Istanbul (pictures a couple of posts back); and it's not overly invasive, and pleasant enough with its snow-white flowers on multi-branched stems. But for me the real star of the genus is Symphytum caucasicum, or Georgian blue comfrey. It has more or less the same habit as white comfrey, but its flowers are a beautiful sky blue. Here you can see them opening, with the typical backward spiral inflorescence that is the dead giveaway for members of the borage family. I've never had it set seed; evidently it needs cross pollination to do so. It is so similar in shape to white comfrey that I wonder if they will cross-pollinate, but perhaps it's bets to leave well enough alone and enjoy my well-behaved plant the way it is.

Another favorite of mine that's blooming now is Lychnis coronaria, sometimes known in the US as Mullein Pink because of its hairy leaves. It's also seeminly unknown here, but people rightfully go nuts over it. You could hardly ask for a more undemanding plant; it is drought tolerant, doesn't require overly rich soil, and self seeds without being weedy. Though the plants set a lot of seed, I generally get only a few plants around each mother plant. The blooms are such an intense magenta that it's almost difficult to focus on them. What's fascinating to me is that the camera seems to be "overloaded" by its intensity as well; this picture is in focus but the flowers are blurry, like they've been colored by a kid who doesn't stay within the lines. Here you see it against a backdrop of Stachys byzantina (lamb's ears), the color of the leaves are so similar that it almost looks like the lamb's ears are producing those blooms. The flowers of the latter are not nearly so showy and usually end up falling over, and I cut them off as soon as they do, but let them grow up to that point because I like their form. There is a white version but I sort of wonder "why bother?" There are other species of Lychnis as well and some of them are quite beautiful. One of my favorites is another variety of this one, Lychnis coronaria occulata; it's similar but with bicolor flowers.

I'll finish up with an iris - an old hybrid called "Salonique." It's a bit ironic that this one is blooming now. Two years ago I had several rhizomes of tall bearded iris brought by a friend; the soil in my last garden was miserable and they were uprooted several times by martens, who love to dig where I have dug. They are growing beautifully now but have yet to bloom; next year for sure. Salonique on the other hand I bought early this spring; it was a forlorn rhizome, dried out in a plastic bag in the bulb section of Bauhaus. But it had two growing points and was fat, and it prooved to be a trooper. The stalk is a little puny and it will do a much better job next year, but it encourages me in my "mission" to promote tall bearded iris here. Why? Because several people have seen it in bloom now, and not a single one has recognized it as being a brother to the purple "graveyard lilies" that fill Istanbul's cemeteries (see previous post). One even asked me if it was some sort of a tulip. There is hope.

Bir bahçe blogunda geri kalmak hiç iyi bir fikir değil hele hele her şey çok hızlı gelişmekte olan Mayıs’ta! Normalde bir konu ele alıp iyi irdelemeyi yeğlerdim (kimi kandırıyorum ya) fakat bu kez tam tersine bir sürü fotoğrafı sayfaya döküp önüme çıktığı sırayla ele alacağım.

Peki bu aralarda insanları bahçeme çeken çiçek, nedense “Türkiye’de Yetiştirilmeyen” sıfatıyla tanımladığım bitkilerdendir: “Yasemin tütünü” olarak da bilinen Nicotiana alata. Amerika’daki bahçe merkezleri çok sayıda küçük ve rengarenk küçük cinslerinden satıyorlar fakat istediğiniz, koku ise, onları unut ve bunu yetiştirin. Tohumları çok kolay sipariş edilir (ben de sevinerek paylaşırım), tohumları çok minik olmasına rağmen son derece kolay yetiştirilir ve inanılmaz bir hızla gelişiyor. Genelde tek yıllık bitki olarak satışa sunulsa da mülayim iklimlerde çok yıllık oluyor. İkinci yılı inanılmaz bir performans yapıyor, birkaç yıl önce bir bitkisi ilkbahar yaklaşırken yavaş yavaş bir buçuk metrelik bir Noel ağacı gibi yükselip, açınca bütün bahçeyi kokusuyla doldurdu. Gündüz çiçekleri pek gösterişli değil fakat akşamüstünde açılıp mis kokusunu havaya dökmeye başlıyor.

Çok sevdiğim başka bir Nicotiana türü, N. mutabilis’tir. Kokulu değil fakat orta boylu siyah halkalı çiçeklerinin şaşırtıcı bir özelliği var: beyaz açılıp ikinci günde uçuk pembe rengine soluyor, üçüncü günde koyu pembe döndükten sonra düşüyorlar. Sürekli yeni çiçekler açtığı için üç aşaması her zaman mevcut. Bu arada bu bitkiyi ticarete dolaylı bir şekilde tanıştıran benim; yıllarca önce bir üst lisans botanik öğrencesinin Nicotiana cinsinin genetik araştırmasını yapmakta olup yetiştirdiği Washington Üniversitesinde gördüm. Biraz tohum için yalvardım, yetiştirdim. Bitki çok gür bir şey çıktı, sonra tohumundan rahmetli arkadaşım Stephen Antonow’ya verdim. O da İngiltere’de bir fidanlıkla paylaştı…ve şimdi bir Google arayışı çok sayıda fotoğraf ortaya çıkar. Fakat saha gurur hissettiğim bir bitki var – N. mutabilis ile N. alata melezi. Hybrid yapmak bir şans eseri oluyor, tam ne çıkacağını bilmek imkansız. Amacım, biraz daha uslu, N. mutabilis’in renk değişme özelliğini koruyup fakat kokulu olan bir çiçek oluşturmaktı. Tamamen şanslı oldum, ortaya çıkan bitki hem usluydu, çiçekleri üç renkli ve kokulu olması bir yana, çiçekleri ise N. alata’nınkinden de büyük çıktı. Hem de N. mutabilis’ten daha dayanıklı, Seattle’da bir eski komşum o orijinal bitkiden on yıl önce verdiğim bir parçasını halen yetiştiriyor! Fakat ben yetiştirmiyorum…bu yıl N. mutabilis tohumunu sipariş ettim ve eğer inşallah iyi yetişirse, aynı melezi yapıp ekerim. (Fakat kim bilir, belki bu kez kokusuz küçük beyaz çiçekli olarak çıkar!)

Kokudan söz etmişken…insanları bahçenize çekecek bir çiçek yetiştirecekseniz, insanları bahçeden kovmak için bir şeyi de yetiştirmemeli mi? Dünyada en sevdiğim bitkilerden bir tanesi açmak üzere ve açılınca komşularımın tepkilerini görmek için fazla sabırsızlanmıyorum (e, belki biraz da…!): Amorphophallus rivieri. Çok bilinen bitkileri içeren Yılanyastığıgillere ait olan bu bitkinin çiçekleri, sineklerden tozlaşılır. Ve sineklerin nelerden hoşlandığını hepimiz biliyoruz zaten. Amorphophallus da biliyor ve bu cinsin değişik türleri, düşünülebilen her türlü bok/leş/çürük balık v.s. kokulu çiçekler açıyor. Bir türü de hoş kokulu, ailenin yüz karası her halde… Çiçek, kocaman bir yumruktan yavaş yavaş yükselir, açmak üzereyken büyümesi bir hayli artıyor. Benimki son üç gün boyunca her gün 5 civarında santim büyüyor. Ve bir gün yoldan korkunç bir şekilde çıkan bir dev zambak gibi açılıp, öyle bir koku saçıyor ki bütün komşularınız hobi olarak ölü hayvanlar koleksiyonu yaptığınızı zannedecekler. Koku sadece bir buçuk gün sürürken çiçeği yaklaşık bir hafta duruyor. Sonra botanik olarak tek yaprak sayılan fakat rengarenk gövdeli bir palmiyeye benzeyen yaprağı çıkıp yaz boyunca duruyor. Fotoğraflardaki örnek hala küçük ve çiçeği büyük ihtimalle bir metre aşmaz – yumruğu en fazla 40 cm genişliğinde - fakat daha büyük bitkiler 3 metreye yükselebilir. Yakın bir akrabası, dünyada en büyük çiçek durumu olan Amorphophallus titanum da 3 metreye ulaşıyor fakat A. rivieri’nin çiçek durumu çoğunlukla saptan oluşurken A. titanum’un sapı sadece 30 cm civarında, gerisi dev spadix’ten oluşuyor. (Spadix, çiçeğinin ortasından çıkın kısmın adıdır.) A. titanumu ev bitkisi olarak yetiştirmek, hemen hemen imkansız çünkü yaprağı 5 metreden fazla yükseliyor ve çiçek açabilecek kadar büyük bir yumruk, 60 kilodan fazla oluyor! Ancak A. rivieri çok kolay, yazları sıcak olması kaydıyla çok güzel gelişir. Çiçek açmasa bile yaprağı çok güzeldir.

Eşekkulağının Avrupa’da en çok bilinen türü (Symphytum officinalis), o kadar arzız bir bitkidir ki çok bahçıvan, bahçelerine asla sokmaz. Hak da veriyorum çünkü Seattle'da ona dikkat emeyen bir arkadaşımın bahçesini bir eşekkulağı denizine döndürdüğüne şahit oldum! Türkiye’deki beyaz çiçekli türü (Symphytum orientale), hodan gibi tohumlarını bahçeye serper fakat aşırı “istilacı” bir bitki değil. Fakat cinsin en uslu ve bence en güzel temsilcisi, Gürcistan’dan gelen mavi eşekkulağıdır (Syphytum caucasicum). Hodangiller’e ait olduğunu ele veren ters sarmallı çiçek durumu, bu fotoğrafta son derece belirgin. Hiçbir zaman tohum üretmedi, üretebilmesi için belki başka bir bitki gerekebilir. Kökünden sap sayısı her yıl artsa da hiç yayılmaz. Form açısından beyaz eşekkulağına çok benzediğine göre acaba melezi olur mu diye düşünüyorum fakat belki doğayla karışmayıp, güzel ve uslu bitkimin tadına çıkarmak daha iyi olur!

Şu anda çiçek açmaya başlayan başka bir gözde, Lychnis coronaria’dur. Amerika’da tüylü yapraklarından dolayı “Mullein Pink” (sığırkuyruğu karanfili) olarak bilinen Lychnis, Türkiye’de adeta bilinmiyor fakat gören arkadaşlarım haklı olarak ona bayılıyor. Daha kolay bir bitki de bulunamaz, sıcaklığa dayanıklı, çok iyi toprağa ihtiyacı yok, ve kendiliğinden tohumdan çıksa da hiç arsız değil, bol tohum üretse de, ana bitkinin etrafında her yıl sadece birkaç küçük bitki buluyorum. Çiçekleri öyle yoğun bir “Çingene pembesi” ki, göz onlara zar zor odaklanır. Fotoğraf makinesinin de aynı zorluk çektiğini, çok ilginç buldum – bu fotoğraftaki diğer nesneler son derece netken, Lychnis’in çiçekleri flu çıktı. Burada İngilizcede “Kuzu Kulağı” dediğimiz Stachys byzantina’nın yapraklarının önünde çok güzel belirliyor. Beyaz çiçekli bir cinsi var da, çok ilgimi çekmiyor. Fakat Lychnis coronaria occulata’nın çift renkli çiçekler hakikaten güzeldir.

Bir susenle bitireyim. Fotoğraftaki, “Salonique” (Selânik) adlı eski bir cinstir. Aslında bunun bu yıl çiçek açmış olması biraz alaycıdır çünkü iki yıl önce, ABD’den altı değişik cins getirttim fakat eski bahçemin toprağı berbat olması yanı sıra sansarlar ektiğim bıkıncaya kadar ektiğim her şeyi iki üç kez kazıyorlardı. Bu yıl çok güzel gelişiyor fakat çiçek yok, gelecek yıl her halde. Ama Salonique’i, bu yıl Bauhaus’ta zavallı, kurumuş bir kök olarak aldım, ve aynı yıl çiçek açmaz mı?! Gerçi biraz ciliz açtı, gelecek yıl bunun iki katına yükselir. Yine de “gizli misyonum” açısından cesaret vericidir! Neden mi? Bahçeme gelip bu çiçeği gören arkadaşlarımdan hiç biri, İstanbul’un kabristanlarını dolduran “mezarlık zambağının” bir kardeşi olduğunu tahmin etmedi. hatta birisi, “bu bir lale cinsi mi” diye sordu. Yani uzun susenlerin Türkiye’de popüler olması için umut var demektir!